Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου 2012

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ - ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ



ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ  -  ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ
       Η  έννοια  ρατσισμός  προέρχεται  από  τη  λέξη  «ράτσα» - που  σημαίνει  γένος, φυλή, σύνολο  δηλαδή  ανθρώπων  με  ίδιες  ρίζες  καταγωγής – και  δηλώνει  μορφή  φανατισμού.
      Ρατσισμός  είναι  η  μεροληπτική  αντιμετώπιση  ορισμένων  ατόμων, ομάδων  ή  φυλών  που  δέχονται  μια  συνεχή  καταπίεση, την  οποία  προκαλούν  κοινωνικές  στερεοτυπικές  αντιλήψεις (προκαταλήψεις).  Υπάρχει, συνεπώς  η  αποδοχή  απόλυτων  σχημάτων  ανωτερότητας  ή  κατωτερότητας, που  καλλιεργεί  το  αίσθημα  της  υπεροχής  ή  της  μειονεξίας, με  αποτέλεσμα  να  κλυδωνίζεται  η  κοινωνική  τάξη – αρμονία  και  να  διασπάται  η  κοινωνική  συνοχή.
     Ανέκαθεν  υπήρχε  το  φαινόμενο  του  ρατσισμού. Σε  παλιότερες  εποχές, όπου  οι  πολεμικές  συγκρούσεις  ήταν  πολύ  συχνές  λόγω  έξαρσης  του  θρησκευτικού  φανατισμού, των  πολλών  διεκδικήσεων  αλλά  και  του  χαμηλού  βιοτικού  και  πνευματικού  επιπέδου, ο  ρατσισμός  ήταν  αναπόφευκτος.  Για  παράδειγμα, στην  αρχαία  Αθήνα  υπήρχαν  οι  δούλοι  και  οι  ελεύθεροι, στο  Μεσαίωνα  οι  ευγενείς  και  οι  δουλοπάροικοι, ενώ  στην  Αμερική  οι  Ινδιάνοι  συγκρούονταν  με  τους  αποίκους. Σήμερα  παρ’ ότι  το  πνευματικό  επίπεδο  και  οι  οικονομικές  συνθήκες  είναι  σαφώς  καλύτερες, οξύνεται  το  φαινόμενο  του  ρατσισμού, εξαιτίας  της  φτώχειας  και  της  έλλειψης  αληθινών  αξιών.
      Ο  ρατσισμός  σήμερα  εκδηλώνεται  ποικιλοτρόπως  και  προσβάλλει, ανεπανόρθωτα  σχεδόν, σχέσεις  ατόμων, ομάδων  και  λαών. Προκαλούνται  φαινόμενα  περιθωριοποίησης, άγονες  αντιπαραθέσεις  ενώ  ευδοκιμούν  ο  πόλεμος  έναντι  της  ειρηνικής  συνύπαρξης, η  βία  έναντι  της  γαλήνης  και  η  ξενοφοβία  έναντι  της  γόνιμης  αλληλεπίδρασης  των  λαών.
       Φυσικό  είναι  λοιπόν  το  αναπαλλοτρίωτο  δικαίωμα, δηλαδή  η  διαφύλαξη  της  ιδιαίτερης  φυσιογνωμίας  και  ταυτότητας  ατόμων  και  λαών, να  συνθλίβεται. Η  ουσιαστική  διαφοροποίηση  ενισχύει  τον  πολιτισμό, γιατί  προάγει  το  πνεύμα, προωθεί  τη  γόνιμη  αντίθεση  και  συμβάλλει  στην  αναβάθμιση  του  πολιτισμού.


ΜΟΡΦΕΣ   ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ
Α.  Σε  σχέση  με  τους  λαούς  (φυλετικός  ρατσισμός)
ΦΥΛΕΤΙΚΟΣ  :  διάκριση    ανάλογα  με  το  χρώμα  (μαύροι – μαύροι, ινδιάνοι)
ΕΘΝΙΚΟΣ  :  π.χ.  Εβραίοι – Γερμανοί  (Χίτλερ) -  θεωρία  Τσάμπερλεν  περί  Αρίας  φυλής  απέναντι  σε  μετανάστες, προσφυγές  κ.λ.π.
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ  :  Μουσουλμάνοι – Χριστιανοί, Εβραίοι = «ο  περιούσιος  λαός»
ΑΝΩΤΕΡΟΤΗΤΑ  ΔΥΤΙΚΩΝ  ΚΡΑΤΩΝ  έναντι  ΧΩΡΩΝ  3ου  ΚΟΣΜΟΥ
ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ  ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ  σε  κράτη.

Β. Σε  σχέση  με  άτομα  ή  ομάδες  (κοινωνικός  ρατσισμός)
Αυτός  εκδηλώνεται  απέναντι  σε  :  ομοφυλόφιλους, ναρκομανείς, πόρνες, φορείς  AIDS, άτομα  με  ειδικές  ανάγκες, γυναίκες (διαφορετικός  τρόπος  αντιμετώπισής  τους  στο  επαγγελματικό, οικογενειακό  και  κοινωνικό  περιβάλλον), μαθητές (καλοί – κακοί  ανάλογα  με  τη  βαθμολογία), επαγγέλματα (πνευματικά – χειρωνακτικά).
Επίσης  μπορεί  να  αφορά  στο  πνευματικό  επίπεδο, την  οικονομική  κατάσταση, τη  δυνατότητα  κατανάλωσης, τις  αντιλήψεις  για  τη  ζωή (ιδεολογία), την  ενδυμασία, τον  τρόπο  ομιλίας  και  ιασκέδασης, την  κατοχή  τίτλου  σπουδών  κ.λ.π.


ΑΙΤΙΑ  ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ (ειδικά  στην  εποχή  μας)

•    Πνευματική  ένδεια – προσωπικά  συμπλέγματα.
•    Κρίση  αξιών – ηθική  χαλάρωση
•    Προκαταλήψεις – στερεότυπα
•    Οικονομικά  συμφέροντα, που  σήμερα  ενισχύεται  από  το  υλιστικό – καταναλωτικό  πνεύμα.
•    Πολιτικές  σκοπιμότητες (επεκτατικές  βλέψεις – Χίτλερ)
•    Κρίση  φορέων  αγωγής – έλλειψη  ανθρωπιστικής  παιδείας.
•    Αρνητικά  πρότυπα  από  τα  ΜΜΕ
•    Οι  πολιτικοί  ηγέτες  εντείνουν  τον  κομματικό  και  τον  πολιτικό  ρατσισμό.
•    Ξενοφοβία, που  ενισχύεται  από  την  οικονομική  κρίση
•    Θρησκευτικός  ή  και  εθνικός  φανατισμός.
•    Καταστάσεις  ή  αντιλήψεις  που  διαμορφώνονται  μέσα  από  την  ανάμνηση  ιστορικών  γεγονότων.
•    Ανεργία


ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ  ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

•    Ανισότητες  στην  εκπαίδευση – εύκολη  η  χειραγώγηση  των  θυμάτων  του  ρατσισμού.
•    Εκμετάλλευση
•    Βία – εγκληματικότητα
•    Απουσία  υγιούς  δημοκρατίας.
•    Ανασφάλεια – άγχος
•    Εθνικισμός – πυροδότηση  πολέμων  και  συγκρούσεων
•    Δε  συμβάλλουν  όλοι  στο  βαθμό  που  θα  μπορούσαν  στην  οικονομική  ανάπτυξη  της  χώρας.
•    Απουσία  συνεργασίας.
•    Διεύρυνση  χάσματος  μεταξύ  αναπτυγμένων  και  μη  χωρών.


ΤΡΟΠΟΙ  ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ  ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ
Α.  Απ’ το  άτομο
•    Ευαισθησία  - κατανόηση
•    Αυτοκριτική – αυτογνωσία
•    Διάλογος
•    Απαλλαγή  από  προκαταλήψεις
•    Επιστροφή  στις  παραδοσιακές  αξίες  του  μέτρου.

Β.  Από  φορείς
•    Καλλιέργεια  σεβασμού  για  το  διαφορετικό.
•    Προσωπικό  παράδειγμα  γονέων  με  υπεύθυνη  ανθρωπιστική  συμπεριφορά
•    Ανθρωπιστική  παιδεία  από  το  σχολείο
•    Περισσότερες  πολιτιστικές  εκδηλώσεις  στο  σχολείο  με  θέμα  την  υγιή  αντιμετώπιση  των  προσφύγων.
•    Ειδικές  εκπομπές  από  τα  ΜΜΕ
•    Ποιοτικός  έλεγχος  των  διαφόρων  εκπομπών  των  ΜΜΕ
•    Υγιής  Δημοκρατία
•    Κατάλληλο  ήθος  και  ύφος  πολιτικής  ηγεσίας.
•    Ίσες  ευκαιρίες  για  συμμετοχή  των  πολιτών  στα  κοινά
•    Εξασφάλιση  καλών  συνθηκών  εργασίας  με  πνεύμα  ισοτιμίας  για  όλους  τους  πολίτες.

Γενικές πληροφορίες από τη Διεθνή Αμνηστία

ΦΥΛΛΟ ΓΕΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
Α. Η Σύμβαση του 1951 για το καθεστώς των Προσφύγων
Η διαδικασία για την ανάπτυξη ενός σώματος διεθνών νόμων και συμβάσεων για τους
πρόσφυγες ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών
(του προπομπού των Ηνωμένων Εθνών). Η διαδικασία ολοκληρώθηκε το 1951 όταν μια
Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αφιερωμένη στο θέμα των προσφύγων υιοθέτησε τη
Σύμβαση για το Καθεστώς των Προσφύγων. Από το 1952, όπου η Δανία ήταν η πρώτη
χώρα που προσυπέγραψε τη Σύμβαση, 140 έθνη έχουν υιοθετήσει τη Σύμβαση.
Η Σύμβαση του 1951 (με το επακόλουθό της Πρωτόκολλο 1967, όπου απαλείφθηκαν οι
γεωγραφικοί και εποχιακοί περιορισμοί της Σύμβασης) είναι το σημαντικότερο νομικό
κείμενο για την εφαρμογή αρχών στη μεταχείριση προσφύγων. Καθώς εμπνέεται από τη
Σύμβαση για τους Πρόσφυγες του 1933 και την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων
του Ανθρώπου του 1948, η Σύμβαση του 1951, με έναν ευρύ ορισμό της έννοιας
πρόσφυγας, προβλέπει την ελευθερία άσκησης της θρησκείας και την παροχή
θρησκευτικής εκπαίδευσης στα παιδιά των προσφύγων, παρέχει πρόσβαση στα
δικαστήρια, στη βασική εκπαίδευση και στις κοινωνικές παροχές. Σε ό,τι αφορά την
κατοικία και την εργασία, η Σύμβαση κηρύσσει ότι ο πρόσφυγας πρέπει να αντιμετωπίζεται
το λιγότερο όπως όλοι οι άλλοι ξένοι της χώρας.
Η Σύμβαση συνιστά ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα στη μεγάλη μάχη για την
χωρίς διακρίσεις εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών
ελευθεριών, και έχει αναγνωριστεί ως μια αρχή της διεθνούς διπλωματίας.
Πηγή: Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες. Για περισσότερες
πληροφορίες απευθυνθείτε στην ιστοσελίδα της:
www.unhcr.org
Φύλλο Γενικών Πληροφοριών
Τι σημαίνει πρόσφυγας και ποια τα δικαιώματά του
2
Β. Πρόσφυγες λέγονται:
• Όσοι έχουν υποφέρει από παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και
αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
• Όσοι έχουν περάσει από τα σύνορα ζητώντας από άλλη χώρα ασφάλεια από τους
διωγμούς.
• Όσοι αντιμετωπίζουν πιθανή θανατική ποινή, βασανιστήρια ή άλλη βία σε περίπτωση
που γυρίσουν στην πατρίδα τους.
• Όσοι θα γυρνούσαν στην πατρίδα τους αμέσως μόλις μπορούσαν, αλλά δεν μπορούν
από το φόβο ότι θα χάσουν τη ζωή τους.
• Καθημερινοί άνθρωποι, άνδρες, γυναίκες, παιδιά που αναγκάστηκαν να πάρουν μέτρα
απελπισίας για να σώσουν τη ζωή τους.
Πηγή: Διεθνής Αμνηστία Αυστραλίας- www.amnesty.org.au
Γ. Σύντομη αναφορά στην κατάσταση των δικαιωμάτων προσφύγων στην Ελλάδα
Οι άνθρωποι που ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας –αιτούντες άσυλο, μετανάστες, Ρομά
και μέλη μειονοτήτων – είναι τα πιθανότερα θύματα διακρίσεων σε όλες τις μορφές τους. Οι
δυνάστες τους είναι συχνότερα εκπρόσωποι του κράτους
Στην ουσία οι άνθρωποι που δικαιούνται διεθνούς προστασίας δεν μπορούν να
αναγνωριστούν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα.
Ενώ χιλιάδες πρόσφυγες φτάνουν στη χώρα, αυτοί που αναγνωρίζονται είναι μετρημένοι
στα δάχτυλα. Κατά τη διάρκεια του 2004, αναγνωρίστηκαν ως πρόσφυγες 11 άνθρωποι
(και χορηγήθηκε ανθρωπιστική προστασία σε άλλους 22), ενώ στο τέλος του έτους
εκκρεμούσαν 5.300 αιτήσεις.
Η Ελλάδα έχει το μικρότερο ποσοστό αναγνώρισης προσφύγων μεταξύ των κρατών
μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 0.3%.
Φύλλο Γενικών Πληροφοριών
Τι σημαίνει πρόσφυγας και ποια τα δικαιώματά του
3
Ένας άνθρωπος που φεύγει από τη χώρα του γιατί κινδυνεύει η ζωή του έχει δικαίωμα να
ζητήσει προστασία – στην πράξη όμως:
- Είτε δεν θα κατορθώσει να μπει στη χώρα
- Είτε οι αρχές δεν θα τον αφήσουν να καταθέσει την αίτησή του
- Και αν καταφέρει να καταθέσει την αίτησή του, δεν θα αναγνωριστεί ως πρόσφυγας,
μετά από μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Η ΔΑ διαπιστώνει στην
έκθεσή της ότι αυτή η διαδικασία δεν είναι σύμφωνη με τα διεθνή πρότυπα.
Δύο είναι τα θεμελιώδη προβλήματα της διαδικασίας ασύλου:
- Καθολική απόρριψη των αιτούντων στον πρώτο βαθμό
- Δεν υπάρχει σε κανένα σημείο της η δυνατότητα να εξεταστεί μια αίτηση που
απορρίφθηκε από μια ανεξάρτητη επιτροπή και επί της ουσίας της αίτησης – κάτι
που αντιβαίνει στο διεθνές δίκαιο αλλά και σε Οδηγίες της Ε.Ε.
Η Διεθνής Αμνηστία ζητά από τις αρχές, μεταξύ άλλων, να αλλάξουν την νομοθεσία,
κάνοντας τη διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων ασύλου σύμφωνη με τα διεθνή πρότυπα.

"Μπουμπουλίνα" εικονογραφημένα

"Παπαφλέσσας"

"Καραϊσκάκης" εικονογραφημένο

"Το χάνι της Γραβιάς" εικονογραφημένο

Σεραφίνο, Μπλεκ και Αγόρι, Αντιρίξ & Συμφωνίξ, Βαβούρα, Ταρζάν, Μικρός Σερίφης, Αστερίξ, Ζαγκόρ, Όμπραξ και βεβαίως Λούκυ Λουκ! όλα σχεδόν τα τεύχη σε μια σελίδα.

Σεραφίνο, Μπλεκ και Αγόρι, Αντιρίξ & Συμφωνίξ, Βαβούρα, Ταρζάν, Μικρός Σερίφης, Αστερίξ, Ζαγκόρ, Όμπραξ και βεβαίως Λούκυ Λουκ! όλα σχεδόν τα τεύχη σε μια σελίδα.

Τρίτη 11 Δεκεμβρίου 2012

Προλήψεις

"Τα φαντάσματα" της Μ. Ιορδανίδου

Ακούστε "Τα φαντάσματα" της Μ. Ιορδανίδου

http://www.youtube.com/watch?v=ZbLde3K4NJo

"Τα φαντάσματα" Φύλλα εργασίας

"Τ α φ α ν τ ά σ μ α τ α " Μ α ρ ί α ς Ι ο ρ δ α ν ί δ ο υ: Έ ν α ά λ λ ο τ έ λ ο ς τ ο υ α φ η γ ή μ α τ ο ς

"Τα φαντάσματα" Μαρίας Ιορδανίδου

Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2012

Βιομηχανική επανάσταση

Θέμα: ρατσισμός

Τρίτη 4 Δεκεμβρίου 2012

Ενότητα 13

    Ιστορία Γ - Ενότητα 13     

Ενότητα 12

    Ιστορία Γ - Ενότητα 12     

Συννεφόλεξο- Βιομηχανική Επανάσταση

Wordle: Βιομηχανική Επανάσταση

Ενότητα 13

Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης

Eνότητα 12- Βιομηχανική Επανάσταση

Κυριακή 2 Δεκεμβρίου 2012

Όχι στα greeklish

greeklish_n.jpg

Γλωσσομάθεια-Κίνδυνοι για τις γλώσσες



Μελετήστε το κείμενο «H Γλωσσομάθεια» που ακολουθεί και παρουσιάστε το δομικό του διάγραμμα. Σημαντική βοήθεια μπορείτε να έχετε από τις ερωτήσεις:
  • Ποιο είναι το πρόβλημα που απασχολεί το συγγραφέα και πού (σε ποιο μέρος του κειμένου) το παρουσιάζει;
  • Ποια είναι η θέση που παίρνει απέναντι στο πρόβλημα και με ποιες λέξεις /φράσεις τη διατυπώνει;
  • Με ποια επιχειρήματα στηρίζει τη θέση του και σε ποιες παραγράφους την εκθέτει;
  • Ποιες επιφυλάξεις διατηρεί για το θέμα και πώς τις διατυπώνει;
  • Πώς προσδιορίζονται και ποιοι είναι οι βαθμοί της γλωσσομάθειας κατά το συγγραφέα;

Όποιος δεν ξέρει ξένες γλώσσες, δεν ξέρει τίποτε από τη δική του.
(Goethe)

Σημασία και χρησιμότητα της γλωσσομάθειας

1.
Η σημασία που έχει η γλωσσομάθεια, το να έχη μάθει κανείς και να ξέρη πλάι στη δική του μια ή περισσότερες ξένες γλώσσες, και η ανάγκη να γίνη αυτό, στα χρόνια προπάντων που ετοιμάζεται για τη ζωή, είναι τόσο μεγάλη, σχεδόν αυτονόητη – ιδίως στην εποχή μας με την τόσο στενή και έντονη διεθνική συγκοινωνία και επικοινωνία (ταξίδια, αεροπλάνα, ραδιόφωνα, κινηματογράφοι) – που δε χρειάζεται να γίνη διεξοδικός λόγος.
2.
Οι λόγοι που μας σπρώχνουν στη γλωσσομάθεια είναι πολλοί. Πρώτα πραχτικοί: χρειαζόμαστε την ξένη γλώσσα για τη ζωή, για να συνεννοούμαστε με τους αλλόγλωσσους άμα ταξιδεύομε στην πατρίδα. τους, ή και στον τόπο μας, ιδίως όμως για το επάγγελμα που ενδεχομένως θα διαλέξωμε (λ.χ. έμπορος υπάλληλος, δαχτυλογράφος, διπλωμάτης κτλ). Μας χρειάζεται έπειτα η ξένη γλώσσα αν ετοιμαζόμαστε για στάδιο επιστημονικό, αφού με αυτή, και μάλιστα με αυτές, θα καταρτιστούμε αρτιότερα και θα μπορούμε να καταφύγωμε στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία. Τέλος με την ξένη γλώσσα ερχόμαστε σε επικοινωνία, επιπόλαιη ή βαθύτερη, με τις ξενόγλωσσες λογοτεχνίες και με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
3.




Γλωσσική σχετικότητα [πηγή: Βικιπαίδεια]
Γιατί η γνώση μιας ξένης γλώσσας που μαθαίνομε δε μας αποκαλύπτει μόνο, από τις άμεσες πηγές, τους θησαυρούς της σοφίας ενός ξένου λαού, τόσο απαραίτητες για μας· αν προσέξωμε την ιδιοτυπία της ξένης γλώσσας και μελετήσωμε την εθνική της λογοτεχνία, μας φέρνει σ' επαφή με τη σκέψη και την ιδιοφυΐα του λαού της· μας μεταφέρνει από τον ορισμένο και πάντα περιορισμένο ορίζοντα της μητρικής γλώσσας – που σα δική μας και γνώριμη από τη βρεφική ηλικία δε μας αφήνει συνήθως να πάρωμε απόσταση – σε ιδίωμα διαφορετικό. Μας πάει στην ψυχολογία και στη νοοτροπία άλλου λαού, διαφορετική από τη δική μας. Μας ανοίγει ένα νέο κόσμο και σα να μας χαρίζη μια καινούρια ψυχή· μας κάνει ακόμη, με τη σύγκριση, να νιώσωμε καλύτερα τη δική μας εθνική γλώσσα και την ιδιοτυπία του έθνους μας. Γι' αυτό είπε ένας Γερμανός ποιητής, ο Rückert, πως με κάθε γλώσσα που μαθαίνεις παραπάνω, ελευθερώνεις μέσα σου ένα πνεύμα δεμένο ως τότε. Εκτός από το περιεχόμενο αυτό της ξένης γλώσσας, ας προστεθή ακόμη και ότι με αυτή και με την προσπάθεια να την καταλαβαίνωμε κάνει το μυαλό μας ιδιαίτερη άσκηση.


4.
Αν τέτοια είναι γενικά η σημασία της γλωσσομάθειας, αυτή γίνεται ακόμη μεγαλύτερη για λαό καθώς εμείς οι Έλληνες, που είμαστε λίγοι αριθμητικά πλάι στους μεγάλους ευρωπαϊκούς, που ταξιδεύομε πολύ στο εξωτερικό και σε τόπους που δεν ξέρουν τη γλώσσα μας και που δεν μπορούμε να καταρτιστούμε επιστημονικά χωρίς ξένη γλώσσα.

5.
Γνώρισα και εγώ από νωρίς σχετικά ξένες γλώσσες και φιλολογίες· ταξίδεψα και κατοίκησα στο εξωτερικό, όπου έκαμα και μέρος των σπουδών μου· έχω συγγράψει και μιλήσει δημόσια σε ξένες γλώσσες και είχα έτσι συχνότατα ευκαιρίες να διαπιστώσω και πραχτικά τι αξίζει να κατέχη κανείς ξένες γλώσσες και τα πολλαπλά πλεονεχτήματα που μπορεί να μας εξασφάλιση η γνώση τους. Γι' αυτό όχι μόνο δεν έχω κατ' αρχήν αντίρρηση, αλλά και θα συμβούλευα εκείνον που μπορεί και το θέλει, να καταγίνει με μια, με δυο ή και με τρεις ακόμη ξένες γλώσσες. Το ζήτημα είναι: πότε, πώς και ως ποιο σημείο θα επιδίωξη αυτό.

6.
Γι' αυτό δεν είμαι σύμφωνος και με κάθε προσπάθεια που γίνεται από καιρό στον τόπο μας σχετικά με τις ξένες γλώσσες και δε θα μπορούσα να επιδοκιμάσω πάντα τον τρόπο και το βαθμό που γίνεται η προσπάθεια αυτή. Όπως συμβαίνει και με τόσα άλλα πράματα στη ζωή, το ζήτημα της γλωσσομάθειας δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται στην αρχή και παρουσιάζει πολλαπλές δυσκολίες, όπως κάθε αντινομία. Γιατί όσο απαιτητική και αν είναι η ανάγκη των ξένων γλωσσών για μικρούς λαούς, έχομε από το άλλο μέρος το ζήτημα: ως ποιο σημείο μπορούμε να πραγματώσουμε αυτό χωρίς ζημία μας. «Οὐδαμά γάρ ἀδυνασίης ἀνάγκη κρέσσων ἔφυ», παρατηρεί και ο Ηρόδοτος.


Έννοια και βαθμοί της γλωσσομάθειας

Τι εννοούμε λέγοντας «ξέρω μια ξένη γλώσσα»;
Είναι αυτό κάτι που χρειάζεται να ξεκαθαριστή, επειδή το περιεχόμενο της έννοιας «γλωσσομάθεια» παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία κατά το είδος της γλώσσας, κατά τις ανάγκες ή τις βλέψεις του διδασκόμενου και κατά τις ποικίλες περιπτώσεις που τυχαίνουν στη ζωή.
Λέγοντας για κάποιον πως ξέρει καλά, πως κατέχει μια γλώσσα, εννοούμε εδώ στην Ελλάδα πως τη μιλεί καλά, πως εκφράζεται σ' αυτήν καλά, σα να ήταν η μητρική του περίπου, με την προφορά των ξενογλώσσων και με τη γραμματική της, με τους ιδιωτισμούς της και με την ορθογραφία της. Τέτοιος ορισμός θα φανεί ίσως υπερβολικός με το απόλυτό του, είναι όμως ο μόνος που δίνει με το ιδανικό του κάτι ορισμένο και που δεν μπορεί ν' αμφισβητηθεί.
Στην πράξη της ζωής πάλι παρουσιάζονται διάφοροι βαθμοί γλωσσομάθειας ανάλογα με το σκοπό που επιδιώκομε μαθαίνοντας μια ξένη γλώσσα ή και με το σημείο που μπορέσαμε να φτάσουμε σπουδάζοντάς την. Ανάλογα με το κίνητρο λοιπόν αυτό η εκμάθηση της ξένης γλώσσας μπορεί να είναι σκοπός ή μέσο.
Σκοπός είναι όταν επιζητούμε να είμαστε ικανοί να τη χρησιμοποιούμε προφορικά ή γραπτά. Μέσο είναι όταν τη σπουδάζουμε για να γνωρίσουμε τη λογοτεχνία της, τα επιστημονικά βιβλία, τον κόσμο γενικά που αντιπροσωπεύει· αυτό γίνεται κανονικά με τις λεγόμενες νεκρές γλώσσες, αλλά όχι σπάνια και με τις σημερινές, απ' όσους ενδιαφέρονται προπάντων ή κυρίως να γνωρίσουν μια λογοτεχνία, να διαβάζουν ορισμένη βιβλιογραφία ή να επικοινωνούν γραπτά για τις επαγγελματικές τους δουλειές...
Μ. Τριανταφυλλίδης, Οι ξένες γλώσσες και η αγωγή,
Άπαντα, Θεσσ., 1965, σελ. 409-411.

ιδιωτισμός είναι έκφραση που λέγεται μόνο στη γλώσσα μας (την ελληνική) και έχει πάρει ξεχωριστή σημασία: Ο Τάκης περπατεί στα δύο, η Νίκη πάτησε στα πέντε, ακούονταν φωνές και κακό, μέρα μεσημέρι κτλ...
Συζητήστε στην τάξη σας για τη σημασία και τη χρησιμότητα της γλωσσομάθειας, με άξονες τα παρακάτω ερωτήματα:
  • Είναι απαραίτητη η γλωσσομάθεια και γιατί; Μπορείτε να επικαλεστείτε κατά τη συζήτηση τα βιώματά σας και την πείρα σας, εφόσον έχετε. Μπορείτε λ.χ. να πείτε εσείς τι ωφεληθήκατε ή τι ζημιωθήκατε από τη γλωσσομάθειά σας.
  • Είναι το ίδιο αναγκαία η γλωσσομάθεια σε έναν Έλληνα, σε έναν Σουηδό, σε έναν Άγγλο;
  • Πολλοί άνθρωποι, για διάφορους λόγους, πηγαίνουν για να ζήσουν και να εργαστούν σε ξένη χώρα. Πόσο σημαντική είναι για τους ανθρώπους αυτούς η εκμάθηση της γλώσσας του τόπου όπου διαμένουν;
  • Τι ρόλο παίζει ή μπορεί να παίξει η εκμάθηση ξένων γλωσσών στην εκπαίδευση της χώρας μας;

Γλώσσα και πολιτισμός
[…]
Οι γλώσσες, κυρίες και κύριοι, βρίσκονται στα μπόγια των λαών, ψηλώνουν με το ψήλωμα και συρρικνώνονται με τη συρρίκνωση των σκέψεων και των πολιτισμών των ανθρώπων. Δεν είναι δυνατόν οι πολιτισμοί και οι σκέψεις να προάγονται και οι γλώσσες να φθίνουν. Αυτό και το αντίστροφό τους αποκλείονται. Στην τεχνολογία οι λαοί, στην τεχνολογία και οι γλώσσες. Στην ποίηση οι λαοί, στην ποίηση και οι γλώσσες.
Η γλώσσα είναι κοινωνικό προϊόν. Φοβούμαι, λοιπόν, ότι η ανάμειξη των κοινωνιών θα οδηγήσει σε ανάμειξη των γλωσσών με κυρίαρχες τις γλώσσες εκείνες που θα εκφράζουν τις κυρίαρχες κοινωνίες. Η πάλη θα είναι αμείλικτη και το αποτέλεσμα συντριπτικό για τις αδύνατες κοινωνίες και τις αδύνατες γλώσσες. Κι αυτό θα γίνει αργά και σταθερά και ίσως να οδηγήσει, χωρίς να το συνειδητοποιήσουμε, στη γλωσσική και πολιτιστική αλλοτρίωση του Έλληνα. Φοβούμαι πως ήδη ο Έλληνας αισθάνεται έτσι. Αισθάνεται κατώτερη τη γλώσσα του και τον πολιτισμό του, ενώ αισθάνεται ανώτερος, όταν μιλάει τα αγγλικά για παράδειγμα. Αυτή είναι η καρδιά του προβλήματος: ο ξεριζωμός από τα δικά μας. Η νόθευση ύστερα ακολουθεί. Και εδώ είναι που θα στήριζα την πρότασή μου: Για να αποφύγουμε τη γλωσσική μας παραμόρφωση, είναι ανάγκη να αποφύγουμε την πολιτιστική μας παραμόρφωση. Αν θέλουμε να έχουμε δική μας γλώσσα, είναι ανάγκη να έχουμε δικό μας πολιτισμό, ικανόν να ενσωματώνει και να αφομοιώνει τα ξένα γλωσσικά στοιχεία. Δεν είναι, λοιπόν, το πρόβλημά μας πρόβλημα κάποιων λέξεων. Το γλωσσικό πρόβλημα που θέσαμε είναι πρόβλημα των πολιτιστικών επιλογών μας. Αυτό οφείλουν να κατανοήσουν τόσο ο Έλληνας όσο και ο Ευρωπαίος, ότι είναι κληρονόμοι του ελληνικού πνεύματος, του ελληνικού πολιτισμού και του ελληνικού λόγου.
Είναι αλήθεια πως ύστερα από οδύνες αιώνων «ξυπνήσαμε με ένα κεφάλι βαρύ», όπως λέει ο ποιητής. Και δεν είναι εύκολο να βρούμε τον ήλιο μας. Τον ζητήσαμε εκεί όπου δεν ήταν. Δεν μπορέσαμε να ανακαλύψουμε τις αρετές μας και να ιχνογραφήσουμε τις μορφές της δικής μας ζωής. Όλα αυτά είναι αλήθεια. Όμως αλήθεια επίσης είναι πως δεν έχουμε πια τον χρόνο («οι καιροί ου μενετοί») και την πολυτέλεια για άλλες τέτοιου είδους αλήθειες.
Ας προσέξουμε, λοιπόν. Και προπάντων ας προσέξουμε το λόγο του ποιητή: «Με τα ξόβεργα πιάνεις τα πουλιά, δεν πιάνεις όμως το κελαηδητό τους». Κι οι γλώσσες είναι τα κελαηδητά των λαών. Να αφήσουμε τα πουλιά να κελαηδούν το καθένα το δικό του κελαηδητό. Έτσι αναδύονται οι συμφωνίες και οι συναυλίες των πολιτισμών. Αλλιώς θα ’ρθει καιρός που στην Ευρώπη της απαστράπτουσας τεχνολογίας θα ακούγεται ένα μόνο πουλί, ο γκιόνης, που μονότονα θα ζητάει τον χαμένο αδερφό του.
Χ. Λ. Τσολάκης, ομιλία η οποία εκφωνήθηκε
στο 170 Βορειοελλαδικό Ιατρικό Συνέδριο
της Ιατρικής Εταιρίας Θεσσαλονίκης,
Απρίλιος 2003 (διασκευή)
Ποιον κίνδυνο επισημαίνει ο ομιλητής για τις «αδύνατες» γλώσσες;
Να συζητήσετε την άποψη του ομιλητή: «Για να αποφύγουμε τη γλωσσική μας παραμόρφωση, είναι ανάγκη να αποφύγουμε την πολιτιστική μας παραμόρφωση. Αν θέλουμε να έχουμε δική μας γλώσσα, είναι ανάγκη να έχουμε δικό μας πολιτισμό, ικανόν να ενσωματώνει και να αφομοιώνει τα ξένα γλωσσικά στοιχεία».
Το κείμενο κλείνει με λόγο μεταφορικό.
  • Πώς αισθάνεστε εσείς το νόημα της μεταφοράς;
  • Για ποιο λόγο νομίζετε ότι ο ομιλητής επιλέγει αυτόν τον τρόπο, για να κλείσει την ομιλία του;