ΦΥΛΛΟ ΓΕΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
Α. Η Σύμβαση του 1951 για το καθεστώς των Προσφύγων
Η διαδικασία για την ανάπτυξη ενός σώματος διεθνών νόμων και συμβάσεων για τους
πρόσφυγες ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών
(του προπομπού των Ηνωμένων Εθνών). Η διαδικασία ολοκληρώθηκε το 1951 όταν μια
Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αφιερωμένη στο θέμα των προσφύγων υιοθέτησε τη
Σύμβαση για το Καθεστώς των Προσφύγων. Από το 1952, όπου η Δανία ήταν η πρώτη
χώρα που προσυπέγραψε τη Σύμβαση, 140 έθνη έχουν υιοθετήσει τη Σύμβαση.
Η Σύμβαση του 1951 (με το επακόλουθό της Πρωτόκολλο 1967, όπου απαλείφθηκαν οι
γεωγραφικοί και εποχιακοί περιορισμοί της Σύμβασης) είναι το σημαντικότερο νομικό
κείμενο για την εφαρμογή αρχών στη μεταχείριση προσφύγων. Καθώς εμπνέεται από τη
Σύμβαση για τους Πρόσφυγες του 1933 και την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων
του Ανθρώπου του 1948, η Σύμβαση του 1951, με έναν ευρύ ορισμό της έννοιας
πρόσφυγας, προβλέπει την ελευθερία άσκησης της θρησκείας και την παροχή
θρησκευτικής εκπαίδευσης στα παιδιά των προσφύγων, παρέχει πρόσβαση στα
δικαστήρια, στη βασική εκπαίδευση και στις κοινωνικές παροχές. Σε ό,τι αφορά την
κατοικία και την εργασία, η Σύμβαση κηρύσσει ότι ο πρόσφυγας πρέπει να αντιμετωπίζεται
το λιγότερο όπως όλοι οι άλλοι ξένοι της χώρας.
Η Σύμβαση συνιστά ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα στη μεγάλη μάχη για την
χωρίς διακρίσεις εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών
ελευθεριών, και έχει αναγνωριστεί ως μια αρχή της διεθνούς διπλωματίας.
Πηγή: Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες. Για περισσότερες
πληροφορίες απευθυνθείτε στην ιστοσελίδα της:
www.unhcr.org
Φύλλο Γενικών Πληροφοριών
Τι σημαίνει πρόσφυγας και ποια τα δικαιώματά του
2
Β. Πρόσφυγες λέγονται:
• Όσοι έχουν υποφέρει από παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και
αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
• Όσοι έχουν περάσει από τα σύνορα ζητώντας από άλλη χώρα ασφάλεια από τους
διωγμούς.
• Όσοι αντιμετωπίζουν πιθανή θανατική ποινή, βασανιστήρια ή άλλη βία σε περίπτωση
που γυρίσουν στην πατρίδα τους.
• Όσοι θα γυρνούσαν στην πατρίδα τους αμέσως μόλις μπορούσαν, αλλά δεν μπορούν
από το φόβο ότι θα χάσουν τη ζωή τους.
• Καθημερινοί άνθρωποι, άνδρες, γυναίκες, παιδιά που αναγκάστηκαν να πάρουν μέτρα
απελπισίας για να σώσουν τη ζωή τους.
Πηγή: Διεθνής Αμνηστία Αυστραλίας- www.amnesty.org.au
Γ. Σύντομη αναφορά στην κατάσταση των δικαιωμάτων προσφύγων στην Ελλάδα
Οι άνθρωποι που ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας –αιτούντες άσυλο, μετανάστες, Ρομά
και μέλη μειονοτήτων – είναι τα πιθανότερα θύματα διακρίσεων σε όλες τις μορφές τους. Οι
δυνάστες τους είναι συχνότερα εκπρόσωποι του κράτους
Στην ουσία οι άνθρωποι που δικαιούνται διεθνούς προστασίας δεν μπορούν να
αναγνωριστούν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα.
Ενώ χιλιάδες πρόσφυγες φτάνουν στη χώρα, αυτοί που αναγνωρίζονται είναι μετρημένοι
στα δάχτυλα. Κατά τη διάρκεια του 2004, αναγνωρίστηκαν ως πρόσφυγες 11 άνθρωποι
(και χορηγήθηκε ανθρωπιστική προστασία σε άλλους 22), ενώ στο τέλος του έτους
εκκρεμούσαν 5.300 αιτήσεις.
Η Ελλάδα έχει το μικρότερο ποσοστό αναγνώρισης προσφύγων μεταξύ των κρατών
μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 0.3%.
Φύλλο Γενικών Πληροφοριών
Τι σημαίνει πρόσφυγας και ποια τα δικαιώματά του
3
Ένας άνθρωπος που φεύγει από τη χώρα του γιατί κινδυνεύει η ζωή του έχει δικαίωμα να
ζητήσει προστασία – στην πράξη όμως:
- Είτε δεν θα κατορθώσει να μπει στη χώρα
- Είτε οι αρχές δεν θα τον αφήσουν να καταθέσει την αίτησή του
- Και αν καταφέρει να καταθέσει την αίτησή του, δεν θα αναγνωριστεί ως πρόσφυγας,
μετά από μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Η ΔΑ διαπιστώνει στην
έκθεσή της ότι αυτή η διαδικασία δεν είναι σύμφωνη με τα διεθνή πρότυπα.
Δύο είναι τα θεμελιώδη προβλήματα της διαδικασίας ασύλου:
- Καθολική απόρριψη των αιτούντων στον πρώτο βαθμό
- Δεν υπάρχει σε κανένα σημείο της η δυνατότητα να εξεταστεί μια αίτηση που
απορρίφθηκε από μια ανεξάρτητη επιτροπή και επί της ουσίας της αίτησης – κάτι
που αντιβαίνει στο διεθνές δίκαιο αλλά και σε Οδηγίες της Ε.Ε.
Η Διεθνής Αμνηστία ζητά από τις αρχές, μεταξύ άλλων, να αλλάξουν την νομοθεσία,
κάνοντας τη διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων ασύλου σύμφωνη με τα διεθνή πρότυπα.
Α. Η Σύμβαση του 1951 για το καθεστώς των Προσφύγων
Η διαδικασία για την ανάπτυξη ενός σώματος διεθνών νόμων και συμβάσεων για τους
πρόσφυγες ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών
(του προπομπού των Ηνωμένων Εθνών). Η διαδικασία ολοκληρώθηκε το 1951 όταν μια
Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αφιερωμένη στο θέμα των προσφύγων υιοθέτησε τη
Σύμβαση για το Καθεστώς των Προσφύγων. Από το 1952, όπου η Δανία ήταν η πρώτη
χώρα που προσυπέγραψε τη Σύμβαση, 140 έθνη έχουν υιοθετήσει τη Σύμβαση.
Η Σύμβαση του 1951 (με το επακόλουθό της Πρωτόκολλο 1967, όπου απαλείφθηκαν οι
γεωγραφικοί και εποχιακοί περιορισμοί της Σύμβασης) είναι το σημαντικότερο νομικό
κείμενο για την εφαρμογή αρχών στη μεταχείριση προσφύγων. Καθώς εμπνέεται από τη
Σύμβαση για τους Πρόσφυγες του 1933 και την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων
του Ανθρώπου του 1948, η Σύμβαση του 1951, με έναν ευρύ ορισμό της έννοιας
πρόσφυγας, προβλέπει την ελευθερία άσκησης της θρησκείας και την παροχή
θρησκευτικής εκπαίδευσης στα παιδιά των προσφύγων, παρέχει πρόσβαση στα
δικαστήρια, στη βασική εκπαίδευση και στις κοινωνικές παροχές. Σε ό,τι αφορά την
κατοικία και την εργασία, η Σύμβαση κηρύσσει ότι ο πρόσφυγας πρέπει να αντιμετωπίζεται
το λιγότερο όπως όλοι οι άλλοι ξένοι της χώρας.
Η Σύμβαση συνιστά ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα στη μεγάλη μάχη για την
χωρίς διακρίσεις εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών
ελευθεριών, και έχει αναγνωριστεί ως μια αρχή της διεθνούς διπλωματίας.
Πηγή: Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες. Για περισσότερες
πληροφορίες απευθυνθείτε στην ιστοσελίδα της:
www.unhcr.org
Φύλλο Γενικών Πληροφοριών
Τι σημαίνει πρόσφυγας και ποια τα δικαιώματά του
2
Β. Πρόσφυγες λέγονται:
• Όσοι έχουν υποφέρει από παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και
αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
• Όσοι έχουν περάσει από τα σύνορα ζητώντας από άλλη χώρα ασφάλεια από τους
διωγμούς.
• Όσοι αντιμετωπίζουν πιθανή θανατική ποινή, βασανιστήρια ή άλλη βία σε περίπτωση
που γυρίσουν στην πατρίδα τους.
• Όσοι θα γυρνούσαν στην πατρίδα τους αμέσως μόλις μπορούσαν, αλλά δεν μπορούν
από το φόβο ότι θα χάσουν τη ζωή τους.
• Καθημερινοί άνθρωποι, άνδρες, γυναίκες, παιδιά που αναγκάστηκαν να πάρουν μέτρα
απελπισίας για να σώσουν τη ζωή τους.
Πηγή: Διεθνής Αμνηστία Αυστραλίας- www.amnesty.org.au
Γ. Σύντομη αναφορά στην κατάσταση των δικαιωμάτων προσφύγων στην Ελλάδα
Οι άνθρωποι που ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας –αιτούντες άσυλο, μετανάστες, Ρομά
και μέλη μειονοτήτων – είναι τα πιθανότερα θύματα διακρίσεων σε όλες τις μορφές τους. Οι
δυνάστες τους είναι συχνότερα εκπρόσωποι του κράτους
Στην ουσία οι άνθρωποι που δικαιούνται διεθνούς προστασίας δεν μπορούν να
αναγνωριστούν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα.
Ενώ χιλιάδες πρόσφυγες φτάνουν στη χώρα, αυτοί που αναγνωρίζονται είναι μετρημένοι
στα δάχτυλα. Κατά τη διάρκεια του 2004, αναγνωρίστηκαν ως πρόσφυγες 11 άνθρωποι
(και χορηγήθηκε ανθρωπιστική προστασία σε άλλους 22), ενώ στο τέλος του έτους
εκκρεμούσαν 5.300 αιτήσεις.
Η Ελλάδα έχει το μικρότερο ποσοστό αναγνώρισης προσφύγων μεταξύ των κρατών
μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 0.3%.
Φύλλο Γενικών Πληροφοριών
Τι σημαίνει πρόσφυγας και ποια τα δικαιώματά του
3
Ένας άνθρωπος που φεύγει από τη χώρα του γιατί κινδυνεύει η ζωή του έχει δικαίωμα να
ζητήσει προστασία – στην πράξη όμως:
- Είτε δεν θα κατορθώσει να μπει στη χώρα
- Είτε οι αρχές δεν θα τον αφήσουν να καταθέσει την αίτησή του
- Και αν καταφέρει να καταθέσει την αίτησή του, δεν θα αναγνωριστεί ως πρόσφυγας,
μετά από μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Η ΔΑ διαπιστώνει στην
έκθεσή της ότι αυτή η διαδικασία δεν είναι σύμφωνη με τα διεθνή πρότυπα.
Δύο είναι τα θεμελιώδη προβλήματα της διαδικασίας ασύλου:
- Καθολική απόρριψη των αιτούντων στον πρώτο βαθμό
- Δεν υπάρχει σε κανένα σημείο της η δυνατότητα να εξεταστεί μια αίτηση που
απορρίφθηκε από μια ανεξάρτητη επιτροπή και επί της ουσίας της αίτησης – κάτι
που αντιβαίνει στο διεθνές δίκαιο αλλά και σε Οδηγίες της Ε.Ε.
Η Διεθνής Αμνηστία ζητά από τις αρχές, μεταξύ άλλων, να αλλάξουν την νομοθεσία,
κάνοντας τη διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων ασύλου σύμφωνη με τα διεθνή πρότυπα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου